Als bevlogen trainer of gerespecteerd opleidingsinstituut wil je dat je deelnemers zoveel mogelijk leren van je training. Je hoopt per slot van rekening dat ze weer een stuk wijzer richting huis vertrekken! Het evalueren van je training lijkt een mooie en waardevolle manier om te achterhalen of de leerdoelstelling behaald is. Maar een evaluatie heeft alleen zin als je het goed doet. Lees hieronder hoe je een zinvolle evaluatie opzet met een eersteklas evaluatieformulier voor jouw training.
Het nut van evalueren
Wanneer zijn deelnemers tevreden over een training? Als de leerresultaten maximaal zijn? Als de trainer iedereen weet te boeien? Als de lunch goed wordt gewaardeerd? Verrassend genoeg blijkt uit onderzoek dat er een verwaarloos klein verband is tussen tevredenheid en leerresultaten. Maar wanneer zijn deelnemers dan wel tevreden?
Uiteindelijk blijkt de tevredenheid van een deelnemer vooral afhankelijk van de betrokkenheid van de trainer en de gelegenheid tot sociale interactie tijdens de training. Evaluatieformulieren voor een training meten vaak vooral de tevredenheid van de deelnemers, waarvan we inmiddels dus weten dat deze nauwelijks te maken heeft met het leerresultaat.
Anders gezegd: als jij een hoog cijfer wil van je deelnemers op het evaluatieformulier van je training, investeer dan in persoonlijke aandacht voor de deelnemers en zorg voor een programma met veel ruimte voor onderling contact.
"De tevredenheid van een deelnemer blijkt vooral afhankelijk van de betrokkenheid van de trainer en de gelegenheid tot sociale interactie tijdens de training."
Niveaus waarop je kunt evalueren
Naast het tevredenheidsniveau zijn er ook nog drie andere niveaus waarop je een training kunt evalueren:
- Reactieniveau: hoe hebben de cursisten de training ervaren? Dit is het tevredenheidsniveau waarover ik in de vorige alinea sprak. Dit niveau zegt dus niks over de leerresultaten. Het is natuurlijk fijn als jouw deelnemers tevreden zijn, maar daarmee beoordelen ze vooral de relatie met jou en met de andere deelnemers. Zeker ook belangrijk!
Leerniveau: welke kennis en vaardigheden kunnen de cursisten aan het einde van de training oplepelen? Het leerniveau kun je evalueren door een kennis- of vaardigheidstoets af te nemen. Of je gebruikt het evaluatieformulier hiervoor, door bijvoorbeeld naar de belangrijkste leerervaringen van de deelnemers te vragen.- Gedragsniveau: tot welke gedragsverandering heeft de training geleid? Meestal kun je dit alleen in de praktijk meten en niet tijdens de training zelf.
- Resultaatniveau: heeft het veranderde gedrag voor resultaten gezorgd? Heeft de training persoonlijke effectiviteit bijvoorbeeld tot minder ziekteverzuim geleid? Een niveau dat je pas meet na een aantal weken of maanden en vaker buiten het bereik van de trainer of het opleidingsinstituut valt.
In deze piramide van Donald Kirkpatrick met evaluatieniveaus steunt iedere laag op de vorige laag. Zo is de tevredenheid van een deelnemer een voorwaarde voor een resultaat op een hoger niveau. Ik adviseer dan ook om op alle niveaus te evalueren, waarbij het uiteraard belangrijk is dat je de juiste evaluatievorm kiest.
Kies de juiste evaluatievorm
Ieder evaluatieniveau vraagt om een andere evaluatievorm. Een aantal voorbeelden om je op weg te helpen:
- Niveau 1 (tevredenheid) en niveau 2 (leren): een evaluatieformulier en een mondelinge evaluatie;
- Niveau 2 (leren): een reflectieverslag en een kennis-/vaardigheidstoets;
- Niveau 3 (gedragsniveau): het laten schrijven en presenteren van een actieplan tegen het einde van de training. Of na 3 maanden een 360 graden feedbackformulier rond sturen naar collega’s.
Talloze mogelijkheden dus! Denk daarom van te voren goed na wat welke vorm het beste bij de inhoud van de training en het evaluatieniveau past. En welke feedback belangrijk is om de training te kunnen verbeteren voor de toekomst.
Een evaluatieformulier voor jouw training
Een goede start om met evalueren aan de slag te gaan, is het opstellen van een evaluatieformulier voor jouw training. Vraag je altijd af hoe je kunt evalueren zonder dat het door deelnemers als storend wordt ervaren. Niks vervelender dan lange of irrelevante evaluatieformulieren! Houd het formulier simpel en stel een paar slimme vragen waarvan je weet dat je echt iets met de antwoorden gaat doen.
Gebruik niet alleen gesloten vragen die de mening van een deelnemer al enigszins sturen; open vragen kunnen verrassende feedback opleveren, waar je echt wat mee kunt. Laat deelnemers zelf kiezen of ze uitgebreide antwoorden geven of niets invullen. Soms heeft een deelnemer gewoon geen mening over een bepaald onderwerp of kost het hem op dat moment teveel moeite om een antwoord te formuleren.
Mijn favoriete vragen die je veel inzichten kunnen opleveren:
- Welke onderwerpen vond je het meest nuttig? (aanvinklijst met onderwerpen)
- Wat zijn de belangrijkste inzichten die je hebt opgedaan? (open vraag)
- Welke concrete stappen ga je zetten om de inhoud van de training toe te passen in de praktijk? (open vraag)
- Welke complimenten wil je geven over de trainer, de leerstof of de trainingslocatie? (open vraag)
- Welke tips wil je geven over de trainer, de leerstof of de trainingslocatie? (open vraag)
Gefeliciteerd, je bent nu klaar om een eersteklas evaluatieformulier voor jouw training op te stellen! Om het je nog makkelijker te maken heb ik hieronder een download naar een voorbeeld van een evaluatieformulier toegevoegd. Helemaal kant en klaar! Handig, toch? Have a wise day!
